Marek Rogulski

Wachlowanie świadomości - nowe perspektywy.. nowy światopogląd.

Tekst ukazał się w katalogu wystawy Resistance wydanym przez PGS w Sopocie w grudniu 2010

Początki mej działalności artystycznej zbiegały się z przemianami politycznymi i ustrojowymi w Polsce końca lat 80-tych (1). W latach 1988 - 1989 w ramach działań grupy Pampres Maxi (2), konstatowaliśmy różnice pomiędzy rozumieniem sztuki w Polsce a tym co stawało się normą w świecie za zachodnią granicą. Grupa działala w opozycji do dominującej wówczas Nowej Ekspresji. Ważne było operowanie kontekstem, badanie znaczeń i tworzenie nowej postmodernistycznej świadomości.

O ile działania w ramach grupy Pampers Maxi były konstatacją różnic w rozumieniu sztuki w Polsce i na Zachodzie o tyle ówczesne moje działania indywidualne były początkiem praktyki, której celem było przewartościowanie postmodernistycznego pardygmatu.(3) Nie chodziło już tylko o "nawiązanie dialogu" ze sztuką Zachodu ale raczej o krytyczne odniesienie się do szeregu współczesnych zjawisk kulturowych i wypracowywanie odmiennej perspektywy.(4) >>> patrz teksty pt: Ready made Duchampa - jako 'Nowa Jednostka Myślenia' oraz >>> Punkt, od którego nie ma odwrotu

Konieczne było zatem zarysowanie szerokiej platformy dla swych poszukiwań i przyjrzenie się współczesności w kontekście minionych epok historycznych - od prehistorii, starożytności i kultur archaicznych aż po nowożytność. W roku 1990 założyłem grupę Ziemia Mindel Wurm (5) której nazwa nawiązywała do epok w dziejach rozwoju prehistorycznej ludzkości. Było to ważne w kontekście moich zainteresowań ewolucją gatunku ludzkiego, ewolucją świadomości oraz uwarunkowaniami i granicami ludzkiej percepcji. (6)

Równocześnie w roku 1991 z A. Awsiejem i J. Kabalą założyłem galerię C 14 i prowadziłem Stowarzyszenie Klub Inicjatyw Społecznych (7, 8) - pionierską w owym czasie organizację, która skupiała artystów, grupy młodzieżowe i przedstawicieli młodej opozycji próbujących wspólnie wprowadzić alternatywne ruchy społeczne w nową rzeczywistość po 1989 roku. Jej celem było m.in:. stworzenie ośrodka wolnej kultury, reprezentacja prawna działań i grup nieformalnych, określenie i obrona praw człowieka do kreacji rzeczywistości kulturalno-społecznej. (9) W roku 1992 założyłem fundację TNS, w oparciu o którą realizuję swój program artystyczny - badanie rozwóju świadomości ludzkiej w kontekście ewolucji ludzkiej percepcji, myśli i historii. (10) Ten proces oddawały kolejne powoływane przezemnie galerie i projekty artystyczne: wspomniana już Galeria C 14 i grupa Ziemia Mindel-Wurm, następnie Galeria Auto da fe w Otwartym Atelier, Ośrodek Badań Przestrzeni Wewnętrznej, galeria Spichrz 7 i wreszcie galeria Spiż 7. Badania te trwały w okresie od 1990 do 1999. Chodziło o to, aby żyć prawdą danej epoki, a nie tylko intelektualnie spekulować na ich temat. Takie podejście pozwoliło dobrze sobie uzmysłowić, z jakich przeobrażeń w 'set-upie świadomościowym' wynikały kolejne przemiany kulturowe i światopoglądowe. (11)

Tak rozumiane poszukiwania artystyczne pozwoliły mi na sformułowanie w roku 1999 projektu pod nazwą Poza Postmodernizm - który jest rozważaniem nad tym "Jaki może być nowy, szerszy, światopogląd?". (12,13,14) Tym samym zarysowuje się nowa perspektywa dla ewentualnej reinterpretacji znaczeń światopoglądu postmodernistycznego oraz miejsce dla pytań o możliwość integracji różnych aspektów tzw. kultury ponowoczesnej. Projekt rozwija się - zapraszam do udzialu w nim także innych artystów.

W mej praktyce duże znaczenie ma osobiste zaangażowanie w realizację działań artystycznych gdyż traktuję je jako obszar pracy z różnymi aspektami świadomości. Uważam, że założenia sztuki konceptualnej i rozwijające się na ich bazie strategie postkonceptualne uległy swoistemu wyczerpaniu. W Polsce wciąż trwa społeczna adaptacja do osiągnięć kulturowych Zachodu. Próbuje się nadrabiać opóźnienia cywilizacyjne wobec czego dominują narracje skoncentrowane na społecznym dyskursie w ramach demokracji, zaledwie aspirujące do otwartości i pluralizmu. Wobec tego jakiekolwiek próby "pójścia dalej" i dokonania całościowego przewartościowania zalożeń kultury postmodernizmu napotykają na niezrozumienie. Projekt Poza Postmodernizm jest wyzwaniem - bo zakłada, że będą następne etapy rozwoju ludzkiej świadomości, a co za tym idzie także nowe koncepcje rozwoju. (15)

Czerpiąc z bogactwa czasów minionych i współczesności sięgam po różne techniki i strategie artystyczne. Jedną z nich jest realizacja działań performance. W kontekście tego co zostało powiedziane wcześniej, także i moje performance's odnoszą się do owego "strumienia czasu i historii". Te wykonywane w roku 1999 opisywały m.in. fazę modernizmu - emancypację indywidualnego podmiotu z objęć Natury i Kultury.

Flesch-flash. 1991

Performance's pt: Flesh-flasch oraz Inside-outside, dotyczyły aktu samorefleksji, samoobserwacji i zmiany punktu widzenia. Wskazywały na konieczność "zwarcia się" z obiektem własnych badań, co było uwypuklone poprzez dosłowne "wszczepianie" mego ciala, metalowymi hakami, w układ obiektów i współrzędnych. W performie Flesh-flasch wykorzystałem także aparat fotograficzny oraz obracający się wokół własnej osi obiekt mechaniczny, wraz z którym wirowałem wkręcając ciało w sieć połączeń. (16,17) Pod koniec działania naprężone linki zadziałały jak katapulta i wystrzeliły w przestrzeń kasetkę z filmem wyjętym z aparatu.

Inside-outside. 1999

Marek Rogulski. 2010. Gdańsk.

1* Artyści i naukowcy na rzecz Solidarności 1980 - 1990. Wywiad Marcina Kalińskiego z Markiem Rogulskim, MKiDN oraz Muzeum Narodowe w Gdańsku. Gdańsk. 2006
2*. katalogi "Pampers Maxi" wystawy w Bydgoszczy i Warszawie. 1989. Skład grupy tworzyli: Robert Kaja, Sławomir Laskowskii, Marek Rogulski i Sławomir Góra
3* Suplementy do sztuki polskiej lat 80-tych. Pod redakcją Jolanty Ciesielskiej. OKiS Wrocław. 2010
4* Poszukiwanie sensu fotografii. Krzysztof Jurecki. Galeria Sztuki Wozownia. Toruń. 2008
5* Sztuka i dokumentacja. nr 3. SID. Łódź. 2010
6* Punkt, od którego nie ma odwrotu; Mały traktat o transformowaniu energii. Marek Rogulski. Wydawnicto Sz,sz,sz..., Gdańsk. 1991
7* Historyczny substrat. Tadeusz Łukowski. Żywa galeria nr 10. 2000. Łódź. oraz TNS. Gdańsk. 2000
8* Sztuka i dokumentacja. nr 1. SID. Łódź. 2009
9* TNS. album. fundacja TNS. Gdańsk. 2000
10* Zwiadowca. katalog. Marek Rogulski. CSW Łaźnia. Gdańsk. 2009 oraz www.free.art.pl/fundacja.tns
11* Zintegrować i przekroczyć postmodernizm. Agnieszka Wojewoda. www.Obieg.pl; Warszawa. 2010 oraz www.free.art.pl/fundacja.tns
12* Poza postmodernizm. Marek Rogulski. PGS. Sopot. 2001
13* Explorer. nr: 1,2, 3, 4, 5. Fundacja TNS. Gdańsk. 2002-2005 oraz archiwa fundacji TNS.
14* Poza Postmodernizm. druki i na stronach www. CSW Zamek Ujazdowski. Warszawa. 2001.
15* Poza Postmodernizm. Adam Sobota. "Format" nr.58. Wrocław. 2010
16* TNS. album. fundacja TNS. Gdańsk. 2000
17* Natura - Kultura. katalog. Jolanta Ciesielska. BWA Bielsko Biała. 2002